Bu süper gıdalar obeziteyi önlüyor!
Araştırmalar gösteriyor ki Türkiye Avrupa’da obezitenin en sık görüldüğü ülkelerden. Özellikle çocuklarda görülen obezite oranı çok yüksek. Ülkemizdeki obezitenin değişik sebepleri var. İşte obeziteden korunma rehberi ve obeziteyi önleyen 10 süper yiyecek…
Türkiye Avrupa’da obezitenin en sık görüldüğü ülke vaziyetine geldi. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı 2017-18 raporunda 34 ülkede 20-79 yaşları arasındaki bireylerde obezite görülme sıklığının yüzde 19 olduğuna söyledi. Yüzde 22 oranıyla Türkiye üçüncü sırada. Küresel Hastalık Yükü Obezite İşbirliği Grubu’nun raporlarına göre dünyada obez popülasyon 715 milyona erişti. Bu sayıya göre dünya popülasyonunun yüzde 15’i obez.
Türkiye’deki sayı dünya ortalamasının üzerinde. Çocukluk çağındaki obezitenin erişkin yarıyıldaki obeziteye neden olduğu artık öğreniliyor. Avrupa’da yedi ülkede yapılan araştırmada çocuklarda obezite görülme sıklığı açısından 2. sırada olduğumuz ortaya çıktı.
Ülkemizde özellikle 7-8 yaş kız çocuklarında süratli kilo meseleyi yaşanıyor. Bu yaş grubunda her dörk çocuktan birinde fazla kilo ya da obez olma bulgusu var. Hal böyle olunca çocukluk çağından ergenlik yarıyılına geçişte kilo alımının hakimiyet altına alınması ileriki senelerde obezite meselesinin Türkiye’de daha ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmasını engeller.
BAĞIRSAK SIHHATİ EHEMMİYETLİ
Biyolojik civar dışında dolaysız olarak obezitenin büyümesini sağlayan en ehemmiyetli çevresel faktörler ise kronik stres, fazla şeker ve yağ kapsayan yiyecek tüketiminde çoğalış, büyük porsiyonlarda yemek yeme, hayat boyu egzersiz yapmamaktır. Fakat son senelerde çevresel zehirli maddeler, gıda eksikliği ve yüksek yağlı perhiz uygulamalarının obezite ile alakalı genlerde metilasyon, asetilasyon gibi epigenetik farklılıklara neden olarak hem yeme isteğini artırdığı hem de yağ dokusunun süratle gelişmesine neden olduğu öğreniliyor. Bağırsaklar sindirim kanalından salgılanan hormonları ve sindirim kanalındaki bilgiyi bağırsak-beyin dingili sayesinde beyine taşır. Bu saklı bağlantı ile bağırsaklardan beynimize gelen hormonsal ihtarlar merkezi asap sistemindeki iştah tertip edici merkezlere iletilir. Yediğimiz besinlerin ölçüyü, sıhhatli olup olmaması, bağırsaklardaki civarın balansı gerçeğinde iştah merkezimizi tesirler. Şayet sıhhatli yiyecek seçiyor ve öğünlerde yeterli ölçüde gıda harcıyorsak yağ yakımı çoğalır, iştah dengelenir ve kortizol eksilerek obezite yaradılışı önlenir. Fazla yemek iştahı çoğaldıran hormonlar beyinde iştah mekanizmasını açan bölgelere erişir ve doyum çok geç oluşur.
OLAĞAN KİLOLU OBEZLER
Olağan kilolu olan bireylerin kimilerinde genetik olarak obeziteye meyilli olduğu öğreniliyor. Bu genetik yatkınlığa sahip bireyler kesintisiz perhiz ve fiziksel etkinlik mücadeleleriyle kilolarını gözetebilmekte ancak dikkat etmediği takdirde basitlikle kilo alarak hafif kilolu ya da obez olabilirler. Bu gruba metabolik obez diyoruz. Ayrıca kilolu hatta hafif obez olup fakat metabolik açıdan tamamen olağan olan bazı şahıslar da vardır ve bu bireyler için sıhhatli obez tarifi kullanılmaktadır.
TÜRK TİPİ OBEZİTE
Beslenme alışkanlıklarındaki başkalaşım ile enerji alımının çoğalması genel anlamda obeziteye yol açar. Ancak ülkemizde olağan kilolu bir bireyin obez olmasını tanımlayan en ehemmiyetli etmenler öğün rakamındaki kumpassızlık, etkinlik yapmamak, ekmek tüketimindeki aşırılık, sosyal vaziyete bağlı ev dışı yemek yemenin sıklaşması, tatlı ve hamur işleri tüketimi, yağlı et ve kızartılmış et yeme sıklığı, sebze ve meyveyi yeterince harcamamak, annelerin yüzde 95’inin bebeklerini tek başına altı ay süresince anne sütü ile beslememesi, perhiz lifinden fukara gıdalar ve sıhhatsiz gıdalar olarak sıralanabilir. Bayanların sık doğum yapması ve doğumlar arasındaki mesafenin kısalığı, uygun emzirme müddetinde doğru anne sütü uygulamasının yanı sıra gereğinden uzun vakit emzirme, antidepresan ilaçların sık kullanılması ve eğitim seviyesinin düşük olması bayanlarda obezitenin yaygınlaşmasında tanımlayıcı faktörler olarak öne çıkıyor.
OBEZİTEYİ ÖNLEYEN SÜPER SIHHATLİ 10 BESİN
1. ÇİLEK, KİRAZ, BÖĞÜRTLEN: Çilek, böğürtlen, kiraz ve frambuaz gibi koyu kırmızı renkli bu taze meyvelerin kalorileri düşük ama kapsadıkları özel antioksidanlar sebebiyle de yağ depolamasına mani olan meyvelerdir. Yoğurda ilave ederek ara öğünde tüketilmeli.
2. BALIK: İyot, omega 3, selenyum ve protein sebebiyle şişmanlatmayan kırmızı ete göre daha az kalori kapsayan balık haftada üç-dört defa yenildiğinde yağlanmayı önlüyor.
3. KOYU YEŞİL YAPRAKLI SEBZELER: Yeşilin rengi koyulaştıkça A, C vitamini çoğalıyor, kalsiyum ölçüyü zenginleşiyor ve perhiz lifi de çoğalıyor. Yeşil yapraklı tüm sebzeler neredeyse kalorileri yok denecek kadar az olduğundan doyana kadar yenebilecek vitamin ambarlarıdır. Kalorileri az, yağ yakıcı fitokimyasalları kapsayan ıspanak, semizotu, marul, maydanoz, dereotu, taze nane, roka salatalara bolca ilave edilirse obeziteyi önleyen büyülü tesir yapar.
4. FINDIK, FISTIK: Her ne kadar sıhhatli yağ içeriği yüksek ve bol kalorili olsa da magnezyum, B1 vitamini, selenyum gibi kalori yaktırmayı çoğaldıran vitamin ve mineralleri çok ölçüde içerirler.
5. ZEYTİNYAĞI: Zeytinyağı kapsadığı E vitamini, polifenoller, oleik asit ve neredeyse yüzde 10’un altında doymuş yağ asidi kapsadığı için bedende yağ oksidasyonunu sağlayarak obeziteden korunma mekanizması sağlar. Salatalara ve zeytinyağlı yemeklere şahıs başı bir yemek kaşığı, çorbalara şahıs başına bir tatlı kaşığı zeytinyağı ilave ederek yiyecekleri hazırlamak obeziteden korunmada en doğru miktardır.
6. İŞLENMEMİŞ BUĞDAY: Buğday bedenin en süratli yaktığı karbonhidrat çeşididir. Zira içinde enerji metabolizmasını harekete geçiren B1 vitamini ve çinko minerali bolca vardır. Buğday ve bulgurun sıhhatli perhizde günde bir minik kase kadar yenilmesi obeziteyi önler.
7. YOĞURT: Ana öğünlerde harcandığında bağırsaklardan salgılanan doygunluk hormonlarının iyi çalışmasını sağlar ve kısa müddette tok kalmaya takviyeci olur. Taze meyveleri yoğurtla birlikte yemek şişmanlatmaz bütün tersine yağ yakar.
8. PIRASA, KARNABAHAR, TURP: Bu kükürt kapsayan sebzeler yağ yakımını yardımlar. Salatalara koyabilir veya zeytinyağlı yemeklerini harcayarak bedeninizde yağ depolanmasını önleyebilirsiniz. Ayrıca acıktıkça turpu özgür olarak yiyebilirsiniz.
9. YEŞİL MERCİMEK: Folik asit, perhiz lifi, magnezyum ve B grubu vitaminleri olan enerji metabolizmasını süratlendiren anahtar mikrobesin öğelerini kapsayan kurubaklagillerin en bedellisi olan yeşil mercimeği haftada iki kere ana öğünde yemek obeziteden korunmada etkili.
10. DOMATES: C vitamininden de zengin ama likopen isimli antioksidandan dolayı yağ yakıcı tesiri de var. Gün içinde ve öğünlerde bolca yiyebileceğiniz domatesi özellikle az zeytinyağı ilave ederek yediğinizde yağ ambarlarını eritir.
ZEHİR KADAR RİSKLİ PERHİZLER
Türkiye Obezite Tanı ve Rehabilitasyon Rehberi’nun 2018 seneyi raporunda Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Çalışma Grubu özellikle 1000 kalorinin altında uygulanan zayıflama perhizlerinde oluşacak vitamin ve mineral beceriksizlikleri, bunalım, safra taşı yaradılışı ve noksan protein alımina bağlı adale dokusu kayıpları oluşacağı için bu tip perhizleri altı aydan daha uzun vakit uygulamanın sıhhati tehdit edeceğinin altını çiziyor. 800 kalorinin altında uygulanan çok düşük kalorili kapsayan perhiz programlarının saç dökülmesi, bitkinlik, baş sızısı, elektrolit balanssızlığı, karaciğer enzimlerinde yükselme, safra kesesi taşları ve çok süratli yine kilo alma görülür. Bu tip beslenme programlarını Türkiye Diyetisyenler Derneği yalnızca diyetisyen hakimiyetinde beden kitle indeksi 30’un üzerinde olan, ciddi bir obeziteye bağlı kronik hastalık gelişimine sahip hastalarda uygun vitamin ve mineral yardımı yaparak, acil kilo verme gidişatlarında 12-16 haftayı geçmeyecek biçimde yapılabileceği belirtiliyor. Türkiye Diyetisyenler Derneği bu tip zayıflama perhizlerini sıhhatli bireylerde uygulanmasını netlikle önermiyor.